ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE NARZĄDY MOWY DO WYKONANIA Z DZIECKIEM W DOMU
Wskazane jest prowadzenie ćwiczeń przed lustrem, aby dziecko najpierw mogło obserwować wzór prawidłowego
ułożenia narządów artykulacyjnych, a później go naśladować i wykonać samodzielnie.
Poniższe przykłady zabaw stanowią jedynie propozycję do wykorzystania w pracy z dziećmi.
Należy również uwzględnić propozycje i pomysły zabaw wymyślone przez same dzieci.
Ćwicząc narządy artykulacyjne warto stosować naprzemienność ról, gdyż to daje dziecku wiele radości i satysfakcji.
ZABAWY I ĆWICZENIA WARG I POLICZKÓW
Minki - naśladowanie min: wesołej - płaskie wargi, rozciągnięte od ucha do ucha, uśmiech szeroki,
smutnej - podkówka z warg, obrażonej - wargi nadęte, zdenerwowanej - wargi wąskie.
Całuski - przesyłanie całusków, wargi wysunięte do przodu, cmokanie.
Rybka - wysuwanie warg do przodu i rozszerzanie na końcu jak u ryb.
Zły pies - naśladowanie złego psa, unoszenie górnej wargi, wyszczerzanie zębów, warczenie psa.
Gorąca zupa - dmuchanie na złożone w kształcie talerza ręce.
Echo - dobitne wymawianie za nauczycielem samogłosek a, o, e, u, y, i
Kotki - dziecko robi pyszczek (wargi do przodu) i przesuwa nim w prawą i w lewą stronę.
Kotek ma wąsy i nimi porusza (między wargami dziecko trzyma słomkę). Kot ziewa, oblizuje się itp.
Masaż warg - nagryzanie zębami wargi dolnej, potem górnej.
Baloniki - nabranie powietrza i zatrzymanie go w wydętych policzkach, przesuwanie powietrza z jednego policzka
do drugiego, balon pękł - dziecko palcami uderza w policzki.
Zajęczy pyszczek - wciąganie policzków do jamy ustnej.
Motorek - parskanie wargami, naśladowanie odgłosu motoru, traktora.
Wzywanie pomocy - wyraźne wymawianie samogłosek w parach: e-o -naśladowanie karetki pogotowia,
i-u - naśladowanie policji, e-u -naśladowanie straży pożarnej.
ZABAWY I ĆWICZENIA JĘZYKA
Kotki - kotek pije mleko (szybkie ruchy języka w przód i w tył, kotek oblizuje się
(czubek języka okrąża szeroko otwarte wargi).
Zmęczony piesek - dzieci naśladują pieska, który głośno oddycha i język ma mocno wysunięty na brodę.
Sięgnij jak najdalej - kierowanie języka do nosa, do brody, w prawą i w lewą stronę.
Szczoteczka - język to szczoteczka do zębów, która po kolei czyści zęby górne od strony zewnętrznej i wewnętrznej,
a następnie zęby dolne z obu stron.
W trakcie zabawy naśladujemy płukanie buzi wodą - powietrze z jednego policzka przechodzi do drugiego itp.
Język na defiladzie - język maszeruje jak żołnierz: na raz - czubek języka na dolną wargę,
na dwa - czubek języka do prawego kącika ust, na trzy - czubek języka na górną wargę,
na cztery - czubek języka do lewego kącika ust.
Cyrkowiec - język próbuje wykonać różne sztuczki np.: górkę - czubek języka oparty o dolne zęby,
środek się wybrzusza, rurkę - przez którą można wdychać lub wydychać powietrze,
szpilkę - układanie wąskiego języka, wahadełko - przesuwanie językiem do kącików ust w stronę prawą
i lewą język nie dotyka warg.
Łyżeczka - unoszenie przodu i boków języka,
Łopatka - wysuwanie płaskiego i szerokiego języka, itp.
Koniki - czubek języka uderza o podniebienie i opada na dół. Raz konik idzie wolno, to biegnie, parska, śmieje się iha, iha.
Żabka - dziecko z talerzyka zbiera płatki kukurydziane za pomocą czubka języka, stara się wyciągnąć długi język,
jak u żaby.
Język masażysta - czubek języka masuje delikatnie podniebienie, dziąsła na górze i dole, wargi, policzki od środka,
próbuje rysować kreseczki, kółeczka.
ZABAWY I ĆWICZENIA PODNIEBIENIA MIĘKKIEGO
Zabawa z wykorzystaniem bajeczki logopedycznej „Chory Tomek":
Tomek bardzo źle się czuł i zachorował. Chłopiec był kapryśny, nie chciał jeść, był senny i bardzo kaszlał
(naśladowanie ziewania przy nisko opuszczonej szczęce dolnej, kaszel z językiem daleko wysuniętym do przodu).
Mamusia wezwała pogotowie (eo, eo, au, au,).
Przyjechała pani doktor i zaleciła Tomkowi płukanie gardła, połykanie tabletek, picie syropu (naśladowanie tych czynności)
oraz inhalacje (zaciskanie na przemian dziurek nosa i wolne oddychanie). Chłopiec bardzo zmęczony, ziewa i zasypia.
Podczas spania chrapie (na wdechu i wydechu). Nadmuchiwanie baloników. Puszczanie baniek mydlanych.
Echo - powtarzanie sylab: ka, ko, ke, ku, ky, ki, ką, kę; ak, ok, ek, uk, yk, ik, ąk, ęk; aka, oko, eke, uku, yky, iki;
tak samo z głoską „g".
Głębokie oddychanie ustami przy zaciśniętych nozdrzach.
Głębokie oddychanie nosem przy zamkniętych ustach.
ZABAWY I ĆWICZENIA SZCZĘKI DOLNEJ
Naśladowanie ziewania.
Wąchanie kwiatów - duży wdech nosem i wydech ustami z jednoczesnym wymawianiem głoski aaa (jako zachwyt),
ooo (jako zdziwienie).
Chwytanie górnej wargi dolnymi zębami.
Opuszczanie i unoszenia dolnej szczęki. Wymawianie szerokiego a i przechodzenie do wymawiania a połączonego
z głoską s (aaas).
Ruchy szczęki dolnej w prawo i w lewo przy wargach rozchylonych i zamkniętych.
Głęboki wdech nosem i wydech ustami z jednoczesną wymową głoski a, tak samo z wymową głoski o.